پرستاران فردا.

|

 

 

 

انواع آزمايش هاي  خون

 

>> RBC

RBC مخفف کلمه سلول‌ قرمز خون است. اين سلول‌هاي قرمز يا همان گلبول‌هاي قرمز، در واقع اصلي‌ترين قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود اين رنگ قرمز به دليل وجود ماده‌اي به نام هموگلوبين است که کمک مي‌کند گلبول‌ قرمز، اصلي‌ترين وظيفه خود يعني حمل و نقل اکسيژن و دي‌اکسيدکربن را انجام دهد. به طور خلاصه مي‌شود گفت گلبول‌هاي قرمز وسيله حمل و نقل اکسيژن از ريه به بقيه سلول‌هاي بدن هستند.مقادير طبيعي: بين ۷/۴ تا ۱/۶ ميليون در هر ميکروليتر خون. اين عدد براي خانم‌ها مقداري کمتر و در کودکان مقداري بيشتر است.

 

 

نکته:

گلبول قرمز به طور طبيعي بعد از توليد در مغز استخوان ۱۲۰ روز در خون زندگي مي‌کند و در آخر عمر خود خرد مي‌شود و به عناصر سازنده‌اش تبديل مي‌شود.

مقدار RBC‌ها در طي بارداري به طور طبيعي کمي کمتر نشان داده مي‌شود چون حجم مايع خون افزايش پيدا کرده است.

عدد RBC در واقع مقدار دقيق گلبول‌هاي قرمز در ۱ميلي‌ليتر خون محيطي است.

بسته به آزمايشگاه و نوع کيت مورد استفاده، ممکن است مقياس شمارش اين سلول فرق کند.

خوردن داروهايي مثل کلرامفنيکل هم باعث کاهش RBC مي‌شود.

 

 

 

>> HCT

هموتوکريت يا HCT هم يکي از مقادير اندازه‌گيري گلبول قرمز است. به طور کلي «هم» به معني آهن است و هر جا در هر کلمه‌اي آمد حتما آن کلمه ارتباطي با گلبول قرمز دارد. هماتوکريت درصدي از حجم کلي خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه‌گيري قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمايش نسبت به کل ارتفاع خون اندازه‌گيري مي‌شود. به خاطر بيماري‌ها و شرايط مختلفي که مي‌توانند اندازه‌گيري RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازه‌گيري مي‌شود تا به طور مستقيم نشان‌دهنده اندازه هموگلوبين و گلبول قرمز در خون باشد. اين عدد معمولا با درصد نشان داده مي‌شود. مقادير طبيعي: اعداد بين ۴۲ تا ۵۲ درصد براي آقايان و ۳۷ تا ۴۷ درصد براي خانم‌ها نرمال به حساب مي‌آيد. در خانم‌هاي باردار درصد بالاتر از ۳۳ طبيعي است.

محدوده خطر: HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پايين‌تر از ۱۵ درصد بايد باعث نگراني پزشک شود.

 

 

 

نکته:

بيماري‌هايي که باعث به وجود آمدن شکل‌هاي غيرطبيعي گلبول قرمز مي‌شوند (مثل بيماري گلبول قرمز داسي‌‌شکل) مقدار HCT را تغيير مي‌دهند.

وقتي مقدار گلبول سفيد به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.

در صورت طبيعي بودن اندازه‌هاي گلبول قرمز، مقدار هماتوکريت ۳ برابر هموگلوبين است.

هماتوکريت را نبايد بلافاصله بعد از خون‌ريزي شديد اندازه‌گيري کرد.

 

 

 

 

>> WBC

اين سه حرف مخفف «سلول‌هاي سفيدخون» و نشان‌دهنده گلبول‌هاي سفيد است. اندازه‌گيري مقدار گلبول‌هاي سفيد خون يکي از روش‌هاي اصلي تعيين وجود عفونت در بدن است چون اين سلول‌ها که جزو سيستم دفاعي بدن هستند در شرايط بيماري‌هاي عفوني و غيرعفوني واکنش‌هاي مختلفي از خود نشان مي‌دهند.

شمارش WBCها دو جزء دارد. يکي مقدار کلي گلبول‌هاي سفيد در يک ميلي‌ليتر خون و جزء ديگر شمارش جزء به جزء اين سلول‌ها چون گلبول‌ سفيد خود متشکل از پنج نوع مختلف است که کم و زياد شدن هر کدام از اين انواع معني خاص خود را دارد. کلمه «diff» که در جلوي CBC به معني آزمايش خون نوشته مي‌شود درخواست براي شمارش همين انواع مختلف گلبول‌سفيد است.مقادير طبيعي: در بزرگسالان و بچه‌هاي بالاتر از ۲ سال مقدار گلبول‌سفيد بين ۵ تا ۱۰ هزار در هر ميلي‌ليتر خون طبيعي است.

محدوده خطر: WBC کمتر از ۲۵۰۰ و بيشتر از ۳۰۰۰۰ هر کدام نشان‌دهنده بيماري‌هايي هستند که مي‌توانند گاهي خطرناک باشند.

 

 

 

نکته:

عمل اصلي گلبو‌ل‌سفيد مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجي و مزاحم است و در مواقع آلرژ‌ي‌ها هم اين سلول‌ها مسوول بروز واکنش هستند.

تغيير هر کدام از انواع WBC معني خاص خود را دارد و ممکن است نشان‌دهنده عفونت با ميکروب، ويروس و يا حتي استرس باشد.

فعاليت شديد بدني و ورزش سنگين هم براي مدتي باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون مي‌شود. بارداري و زايمان هم اين مقدار را افزايش مي‌دهند.

 

 

 

>> Hgb

در برگه‌هاي آزمايش مختلف ممکن است به صورت‌هاي مختلف HGB،Hg، يا Hgb نوشته شود. هم اينها مخفف کلمه هموگلوبين، يکي از عناصر اصلي تشکيل دهنده گلبول‌ قرمز است. اين ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسيد آمينه تشکيل شده و جايگاه‌هاي مختلفي براي ترکيب با اکسيژن دارد. هموگلوبين در جايي که اکسيژن زياد وجود دارد با آن ترکيب مي‌شود و در محيط کم اکسيژن آن را آزاد مي‌کند.اندازه‌گيري مقدارکلي هموگلوبين در واقع نوعي نشان‌هنده تعداد گلبول‌هاي قرمز است.مقادير اصلي: مقدار طبيعي براي آقايان بين ۱۴ تا ۱۸ گرم در هر دسي‌ليتر است و براي خانم‌ها مقادير بين ۱۲ تا ۱۶ گرم در هر دسي‌ليتر طبيعي محسوب مي‌شود.

محدوده خطر: هموگلوبين زير ۵ و بالاي ۲۰ مقادير بحراني به حساب مي‌آيند و حتما نيازمند رسيدگي فوري هستند.

 

 

 

 

نکته:

مقدار Hgb در بارداري کاهش مي‌يابد چون با اينکه خون‌سازي کمي بيشتر شده است اما حجم مايع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلي هموگلوبين در هر دسي‌ليتر آن کاهش مي‌يابد.

زندگي در ارتفاع هم به خاطر نياز بيشتر بدن به اکسيژن و کمبود اکسيژن محيط باعث توليد بيشتر هموگلوبين مي‌شود.

در طحال اغلب سلول‌هاي پيرخون تخريب مي‌شوند. بزرگ شدن طحال يعني تخريب بيشتر سلول‌ها و به همين دليل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ مي‌دهد.

 

 

 

>> Plt

پلاکت‌ها، اجزاي کوچک ديسک شکلي هستند که در خون وجود دارند و از بقيه سلو‌ل‌هاي خوني بسيار کوچک‌ترند. اين ساختارها حاوي آنزيم‌هايي هستند که باعث انعقاد خون مي‌شوند و وظيفه اصلي آنها جلوگيري از خون‌ريزي و خارج شدن گلبول‌قرمز از داخل رگ است.

Plt نشان‌دهنده تعداد پلاکت‌ها در هر ميلي‌ليتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ‌ترين عدد برگه آزمايش خون است.

به غير از کنترل سيستم انعقادي خون، از ميزان پلاکت براي بررسي روند بهبود نارسايي مغز استخوان و بيماري‌هاي خوني هم استفاده مي‌شود.مقادير طبيعي: پلاکت بين ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر ميلي‌مترمکعب خون براي بزرگسالان طبيعي است. در نوزادان اين مقدار کمي بيشتر است.

محدوده خطر: پلاکت زير ۵۰‌ هزار يا بيشتر از يک ميليون کاملا غيرطبيعي است و نيازمند توجه ويژه است.

 

 

 

نکته:

ورزش شديد و قدرتي باعث افزايش ميزان پلاکت مي‌شود. در هنگام قاعدگي مقدار پلاکت کمي کاهش پيدا مي‌کند.

قرص‌هاي ضدبارداري باعث بالا رفتن مقدار پلاکت مي‌شوند. در حالي که استامينوفن پلاکت را کاهش مي‌دهد.

صبح آزمايش خون بدهيد

 

 

 

 

آزمايش گروه هاي خوني

در پلاسماي خون انسان عناصري وجود دارند که به آنها” آگلوتاسيون” مي گويند واين خاصيت را دارند که اگر سلول خوني خارجي وارد خون شود آنها را به هم چسبانده و منعقد و بالاخره متلاشي مي کند.خون اشخاص به چهار گروه تقسيم مي شوند

گروه خونيA:- پلاسماي اين گروه داراي آگلوتين مخصوص براي به هم چسباندن گويچه هاي گروه B است.

گروه خوني B: – پلاسماي اين گروه داراي آگلوتين مخصوص براي به هم چسباندن گويچه هاي گروه A است.

گروه خونيAB: – پلاسماي اين گروه داراي آگلوتين مخصوص براي به هم چسباندن گويچه هاي گروهAB است.

گروه خونيO: - پلاسماي اين گروه داراي آگلوتين مخصوص براي به هم چسباندن گويچه هاي گروه O است.

 

 

 

وقتي به بيماري خون تزريق مي شود بايد آن خون هم کروه بيمار باشد و يا از نوعي باشد که عمل آگلوتاسيون بين خون بيمار و خون دهند موجود باشد(آزمايش کراسمچ)در اين حالت خون داده شده با خون بيمار موافق است.

هر گروه خوني مي تواند از هم گروه خون دريافت کند

گروه خوني O مي تواند به تمام گروههاي ديگر خون بدهد و دهنده همگاني است

گروه خونيAB: مي تواند از همه گروهها خون بگيرد و گيرنده عمومي است ولي به هيچ گروه ديگر جزخودش نمي تواند خون بدهد

گروه AوB فقط به هم گروه خود و گروه AB مي توانند خون بدهند

 

 

 

صرفنظر از اين موضوع عوامل ديگري از جملهRh در تطبيق خون شخصي به خون ديگر مهم است

مشاهده شده که اگر خون انسان را با خون نوعي ميمون به نام رزوس مخلوط کنند گاهي ممکن است اگلوتاسيون انجام شود و گاهي انجام نمي شود .اگر انجام شودRh مثبت و اگر انجام نشودRh منفي است
عامل رزوس در خون بعضي افراد وجود دارد و برخي وجود ندارد که به آن Rh مثبت يا منفي مي گويند.اين عمل از طريق ارث منتقل مي شود .اگر پدري Rh مثبت و مادر Rh منفي باشد فرزند آنها ممکن است اين عامل را از پدر يا مادر به ارث برده و خونش Rh مثبت باشد خونش با مادر غير موافق است که منجر به عوارض شديدي براي فرزند مي شود.
امار نشان ميدهد که ۱۵ درصد مردم جهان Rh منفي و بقيه Rh مثبت هستند.

 

 

 

آزمايش قند خون

اين ماده منبع اصلي تأمين انرژي در تمام موجودات زنده است. براي اندازه گيري قند خون فرد حتما بايد ناشتا باشد، به همين دليل واژه Fasting به کار مي رود، يعني بعد از مدت کوتاهي گرسنگي قند خون اندازه گيري شده است. اين مدت حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت مي باشد.

اگر سطح قند خون فردي بعد از ۱۲ ساعت ناشتا بيشتر از ۱۰۵ ميلي گرم در دسي ليتر باشد، نشان دهنده استعداد ابتلاء وي به ديابت در طي ده سال آينده است.

ميزان نرمال قند خون بين حداقل ۶۵ تا ۷۰ و حداکثر ۱۰۰ تا ۱۱۰ در محدوده بالا مي باشد، البته افزايش خفيف قند خون ممکن است در اثر دريافت اخير فرد باشد، اما اگر در آزمايشات مکرر ميزان آن تغييري نکرد، فرد نياز به توصيه هاي رژيمي براي پيش گيري از ابتلا به ديابت در آينده دارد.

 

 

 

 

>>> آزمايش چربي خون 

آزمايش چربي خون شامل اندازه گيري کلسترول کل، کلسترول HDL (خوب)، کلسترول LDL (بد) و تري‌‌گليسريد مي‌شود.

 

>> آزمايش خون

براي اندازه‌گيري دقيق چربي‌هاي خون بايد ۹ تا ۱۲ ساعت پيش از خون گرفتن، چيزي به جز آب نخوريد و ننوشيد.

تري‌گليسريد نوعي از چربي خون است که در اثر مصرف مواد قندي و نشاسته اي بالا مي‌رود.

کلسترول خون هم با مصرف چربي هاي غذايي مثل کره، چربي هاي گوشت، تخم مرغ و مواد لبني پرچرب، روغن هاي جامد و مايع، غذاهاي سرخ شده و … زياد مي شود.

 

>> مقادير کلسترول و تري گليسريد خون

ميزان کلسترول و تري‌گليسريد خون معمولا به “ميلي‌گرم در دسي‌ليتر” اندازه‌گيري مي‌شوند.

اين جدول‌ها ميزان‌هاي طبيعي و غيرطبيعي انواع چربي‌هاي خون را نشان مي‌دهد.

 

> ميزان کل کلسترول (ميلي‌گرم در دسي‌ليتر)—تفسير

کمتر از ۲۰۰— مطلوب

۲۰۰ تا ۲۳۹— حد مرزي بالا

۲۴۰ و بالاتر— بالا

 

 

> کلسترول بد يا LDL (ميلي گرم در دسي‌ليتر)—- تفسير

کمتر از ۷۰ —-مطلوب براي افراد در معرض خطر بسيار بالاي بيماري قلبي

کمتر از ۱۰۰—-مطلوب براي افرادي در معرض خطر بيماري قلبي

۱۰۰ تا ۱۲۹ —-نزديک به طبيعي

۱۳۰ تا ۱۵۹ —-حد مرزي بالا

۱۶۰ تا ۱۸۹ —- بالا

۱۹۰ و بالاتر —- بسيار بالا 

 

 

> کلسترول خوب يا HDL (ميلي‌گرم در دسي‌ليتر)—— تفسير

مردان: کمتر از ۴۰—— بد

زنان :کمتر از ۵۰—— بد

۵۰ تا ۵۹ —— بهتر
۶۰ و بالاتر —— بهترين

 

 

> تري‌گليسريد (ميلي گرم در دسي‌ليتر)———-تفسير

کمتر از ۱۵۰——— مطلوب

۱۵۰ تا ۱۹۹——— حد مرزي بالا

۲۰۰ تا ۴۹۹——— بالا

۵۰۰ و بالاتر——— خيلي بالا

 

 

 

نظرات شما عزیزان:

:: موضوعات مرتبط: عمومی، ،